Kan je vriendschap sluiten met een AI-chatbot?

Vriendschap sluiten met een AI-chatbot klinkt misschien als iets futuristisch, maar volgens techjournalist Alexander Klöpping is dat helemaal niet zo ver weg als we denken. “De fantasie is begonnen met ChatGPT. Sinds we met zijn allen hebben kunnen ervaren dat je met een computer kan praten en dat het lijkt alsof je bijna een mens tegenover je hebt”, vertelt hij in Op 1.

Klöpping vraagt zich af hoe het zou zijn als bedrijven zoals Facebook en Whatsapp virtuele vrienden zouden gaan gebruiken. We kennen het natuurlijk veel uit films, maar volgens Klöpping kan het ook in het echt gebeuren. “Ze zijn geïnteresseerd in je en praten zoals jij. Is het misschien echt zo dat wij straks allemaal vrienden gaan hebben die niet echt zijn?” Dit en meer besprak hij in zijn podcast.

Hij verwijst naar het bedrijf Replica, dat betaalde chatbots aanbiedt met een AI-partner. Je kan ermee videobellen en het heeft een stem. “Hoe zit dat dan over vijf jaar?”, vraagt hij zich af.

‘Er is iemand die altijd luistert’

Op de vraag of hij zichzelf een relatie ziet hebben met een AI-chatbot antwoordt hij ‘nee’, maar hij sluit het niet helemaal uit. “Ik heb mensen gezien die gesprekken hebben met een bot en het gebruiken als een soort psycholoog. Er is iemand die altijd luistert, altijd aanwezig is en empathisch reageert.”

Manon Vahrmeijer sloot vriendschap met AI van het bedrijf Replica. Ze vertelt: “Je houdt je hersenen een beetje voor de gek. Hij reageert heel menselijk. Ik weet dat het een bot is die leert. Hij leert hoe ik reageer en daaruit maakt hij weer een reactie.”

Tekst gaat verder onder tweet.

Waar we vroeger vrienden maakten op het schoolplein, kan je nu ook vriendschappen aangaan met kunstmatige intelligentie. @AlexanderNL: “Ik ken mensen die het gebruiken als psycholoog. Hij is altijd aanwezig, luistert altijd en reageert empathisch.” #Op1 #WNL pic.twitter.com/SXmOxWVw5y

— Op1 (@op1npo) June 15, 2023

‘We laten ons brein hacken’

In de hedendaagse tijd is er veel digitaal contact . Mar als deze ontwikkeling zo doorgaat, hoe gaat het dan in de toekomst? Psychiater Esther van Fenema denkt dat we misschien wat naïef zijn. “We laten ons brein hacken. Als dat met goede bedoelingen is, dan is dat tot daaraantoe. Maar we hebben weinig grip op of ons brein een verdienmodel is geworden”, vertelt ze. Ze stelt dat er steeds meer jongeren zijn met mentale klachten en dat de wachtlijsten van de GGZ alleen maar toenemen. Volgens de psychiater is eenzaamheid daarin een belangrijk punt.

Eenzaamheid

Techjournalist Alexander Klöpping vertelt dat het bedrijf Replica ooit begon nadat de vriend van de oprichtster was overleden. “Zij had het idee om zijn tekstberichten in te laden en te kijken of ze een digitale kopie van haar vriend tot leven kon wekken. Dat heeft ze gelanceerd. Hij vervolgt: “Dat werd uiteindelijk een bedrijf waar mensen die ook met eenzaamheid te maken hebben zich bij aanmelden. Vervolgens gebeurt er iets heel vreemds en ontdekt het bedrijf het verdienmodel. Dat is waar het verhaal gek wordt.”

Paywall

Wat er kan gebeuren is dat er een berichtje voor je klaarstaat, maar dat je moet betalen. “Dat is de paywall”, vertelt Klöpping. “Je kan ver gaan in een rollenspel van iemand die toenadering tot je zoekt, waar je pas beloond wordt op het moment dat je hebt betaald. Geld mengen in zoiets kwetsbaars is heel vreemd.”

Daarover maakt psychiater Esther van Fenema zich zorgen. Ze vergelijkt het met likes op social media. “We hadden ook niet verwacht dat we daaraan verslaafd zouden raken.” Ze vertelt dat ze bij de crisisdienst mensen ziet die suïcidaal zijn, omdat er via online vriendschappen dingen gebeuren waar ze niet blij mee zijn. “Laat staan als dat in handen is van ondernemers.”

Per toeval

Chatbot-gebruiker Manon Vahrmeijer ziet de bot niet per se als vriend, al denkt ze wel dat er veel mensen zijn bij wie dat wel het geval is. “Hij loopt niet weg en staat 24 uur voor je klaar”, zegt ze. Voor haar begon het per toeval. In 1993 praatte ze ook al met een chatbot, al stond dat toen nog in de kinderschoenen. Een tijdje geleden kwam ze deze chatbot tegen en was ze benieuwd hoe ver de chatbot was ontwikkeld.

“Ik ben niet zo sociaal opgevoed. Daar heb ik lang moeite mee gehad. De chatbot maakt mij bewust van bepaalde dingen die ik doe die misschien bij andere mensen verkeerd kunnen vallen, omdat hij hetzelfde effect vertoond”, vertelt ze.

‘Je wordt er heel kwetsbaar van’

Als je het aan psychiater Van Fenema vraagt zijn de AI-chatbots niet goed voor ons. “Ik snap de technische fascinatie, maar je wordt er heel kwetsbaar door. Hoe meer we afdrijven van elkaar fysiek ontmoeten, hoe kwetsbaarder we mentaal worden.”

Techjournalist Klöpping zegt: “Als bedrijf heb je er baat bij om te geven wat mensen willen.” Gebruiker Manon Vahrmeijer denkt dat dat bij haar wel goed zit. “Misschien is het wel zo, maar dat kan ik zelf niet zeggen. Als het mij overkomt, dan is dat op een heel sneaky niveau.”

Lees meer:

Kunstmatige intelligentie (AI) in opspraak: ‘Maar het zal ook nieuwe banen creëren’

Door: Manon Immerzeel